Jesteś tym, co jesz

 

Współcześnie – być może bardziej niż kiedykolwiek przedtem – nasz związek z tym, co produkujemy i jemy, nabiera coraz bardziej politycznego charakteru. Trendy i zwyczaje dietetyczne stają się oznakami postaw moralnych, godłami politycznej przynależności, a nawet nadzieją na odkupienie. Pojawiające się na billboardach reklamowych, blogach kulinarnych i przy zdjęciach na Instagramie ukazujących smakowite i wymyślnie wystylizowane dania takie określenia jak „bezglutenowy”, „nietolerujący laktozy”, „wegetarianin” i „weganin” weszły do naszego codziennego słownika. Przez to, co jemy – albo w wielu przypadkach przez to, od czego spożywania się powstrzymujemy – symbolicznie smakujemy i pozwalamy na mieszanie się tożsamości, języka i ideologii. Siedząc przy stole, rzadko jednak myślimy o globalnym niedożywieniu, grzechach produkcji przemysłowej, nieustających kontrowersjach dotyczących modyfikacji genetycznych czy nieludzkim traktowaniu zwierząt.

Powiedzenie „jesteś tym, co jesz” niesie w sobie więcej sensów, niż się wydaje na pierwszy rzut oka. Właśnie ze względu na swoją wieloznaczność stało się tytułem zbiorowej wystawy podejmującej niewyczerpany temat pożywienia, analizowany pod kątem polityki, tożsamości i ideologii. Parafrazując stwierdzenie Claude’a Lévi-Straussa mówiące o tym, że pożywienie musi nie tylko „nadawać się do jedzenia”, ale również „do myślenia” [1], wystawa stanowi wielogłosową narrację opartą na zasadzie dekompozycji. Cztery teksty wraz z cytatami ze źródeł formułują serię hipotez, które są analizowane w przestrzeni wystawy poprzez sześć współczesnych projektów fotograficznych poświęconych problematyce jedzenia.

Podążając za wypowiedziami Michela Foucault i Giorgia Agambena [2] na temat biopolityki u progu nowoczesności, kiedy życie naturalne zaczęto włączać w mechanizmy władzy państwowej i uwzględniać je w politycznych kalkulacjach, ciało jest postrzegane jako biopolityczny byt wpisany w ogniwo kontroli. W tym kontekście kulinarne funkcje i praktyki nieuchronnie wiążą się z procesami polityzacji tożsamości.

Pierwszy z czterech tekstów, Sacrum i profanum, analizuje „cywilizującą” rolę gastronomicznego rytuału w naturalizacji łańcucha pokarmowego zorientowanego na wszystkożerców oraz podrzędność „ja” wobec kolektywnego systemu przekonań i kodów etycznych. Wojny jedzeniowe sondują stopień, w jakim aksjomaty gastronacjonalizmu są obecnie podważane za sprawą obrotu produktów. W zglobalizowanym świecie pożywienie przebywa wielkie odległości, a produkty są dostosowywane, by wtopić się w lokalne kultury. Tekst Posłuszne ciała kreśli trasy przemieszczanych bytów organicznych (ludzkich, zwierzęcych i roślinnych) na mapie świata, ujawniając serię sprzecznych paralelizmów. Uczta pamięci mówi o jedzeniu zredukowanym do spożywania w dwojaki sposób – o elemencie przywracającym wspomnienia utraty oraz o czynniku przesuwającym granice etyczne w stronę nadprzyrodzonej rytualności i neozbiorowości.

Do poszukiwania odpowiedzi na te pytania zaproszono sześcioro artystów. Są to: Simon Brugner, Sinem Dişli, Klaus Pichler, Andy Sewell, Henk Wildschut i Ksenia Yurkova. Ich projekty, sytuujące się między faktem i dokumentem a metaforą i symbolem, przeszłością a teraźniejszością, językiem a mową zaburzoną, budują wielowarstwowy dialog, który rozwija się na bazie dychotomii: natura kontra kultura, jednostka kontra społeczność, duchowość kontra cielesne lub seksualne instynkty.

Wystawie Jesteś tym, co jesz świadomie nadano formę niejednoznacznego i zróżnicowanego tableau krążących głosów, dzieł i ciał. To wyraźnie sformułowany, pełen sceptycyzmu przekaz odnoszący się do obecnego klimatu politycznej poprawności i „ideologii fast foodu” [3]. Celem wystawy jest skonstruowanie niewykluczającej przestrzeni, w której obnażone zostaną niebezpieczeństwa tożsamości i ideologii i w której goście są mile widziani bez względu na ich wybory żywieniowe.


[1] „[…] gatunki naturalne nie są wybierane dlatego, że „nadają się do jedzenia”, lecz dlatego, że „nadają się do myślenia” – Claude Lévi-Strauss, Totemizm dzisiaj, tłum. Aniela Steinsberg, Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998, s. 118.

[2] Giorgio Agamben, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, tłum. Mateusz Salwa, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2008, s. 11–12.

[3] Termin ten został użyty przez politologa Michaela Freedena w tekście „Fast-Food Ideology”. Michael Freeden w rozmowie z Luką Lisjakiem Gabrijelčiciem, „Razpotja” 27 (lipiec 2017), www.eurozine.com/fast-food-ideology [dostęp 9.03.2019].

 

 

Natasha Christia (ur. 1976 w Grecji) jest niezależną kuratorką, pisarką i edukatorką, mieszka w Barcelonie. Interesują ją badanie i ponowne odkrywanie dominujących narracji przez nowe odczytywanie archiwalnych kolekcji, łączenie fotografii, filmu i photobooka oraz dialog między dwudziestowieczną fotografią awangardową i współczesnymi formami wyrazu często określanymi mianem postfotografii. W 2016 roku Christia była dyrektorem artystycznym czwartej edycji festiwalu DOCfield Documentary Photography, podczas którego podjęto temat „Europa. Zaginione w tłumaczeniu”. Kuratorka wielu wystaw, w tym roku 2017: Uncensored Books (Belgrade Photo Month; Minimum Studio, Palermo), AMORE.An Unfinished Visual Trilogy by Valentina Abenavoli (Void/Athens Photo Festival), Dragana Jurisic. My Own Unknown (Centre Culturel Irlandais, Paryż) i Reversiones (Centro de la Imagen, Mexico City); a w roku 2018: Lukas Birk.Travelogue Sammlung (Belgrade Photo Month; Galerie Hollenstein, Lustenau; NOKS Independent Art Space, Stambuł) oraz The Family of No Man (we współpracy z Bradem Feuerhelmem, Cosmos Arles Books). Od 2008 roku uczy fotografii w szkołach w Hiszpanii i poza jej granicami. Publikuje eseje krytyczne o fotografii. Zredagowała numer magazynu OjodePez (41:SelfCalling); a także Read or Die Independent Publishing Fair w Barcelonie (2015), gdzie podejmowała temat „The Book. On Endless Possibilities” [Książka. O niekończących się możliwościach].

Miejsce:

Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki
pl. Szczepański 3a

Wernisaż:

26.04.2019, 18.00

Czas trwania:

27.04–16.06.2019
wt.–nd. 11.00–19.00

Bilety:

6 PLN / 12 PLN

Skip to content