Oświadczenie w sprawie wystawy „Powaga sytuacji”

Wystawa Powaga sytuacji zorganizowana gościnnie w przestrzeni Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA miała być jednym z głównych punktów programu tegorocznej edycji Miesiąca Fotografii w Krakowie. Kuratorka Agnieszka Rayss do udziału w niej zaprosiła artystki i artystów, którzy „przekuwają społeczną rzeczywistość na sztukę, często spuszczając powietrze z patosu i monumentalnych narracji. Zabierają jednak głos w ważnych sprawach społecznych i politycznych, jak tożsamość i obowiązujące narracje historyczne czy prawa człowieka”.
.
Jedną z prac prezentowanych na wystawie miała być instalacja Krzysztofa Powierży pt. Banery z placu Wilsona, będąca kolażem banerów niesionych przez uczestniczki i uczestników marszu zorganizowanego w reakcji na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 roku zaostrzającego prawo aborcyjne w Polsce.

W dniu 25 maja br., trzy dni przed otwarciem wystawy, Fundacja Sztuk Wizualnych, organizator Miesiąca Fotografii w Krakowie, została poinformowana, iż instalacja Krzysztofa Powierży nie może być prezentowana w przestrzeni Cricoteki ze względu na swoją polityczną wymowę. W oświadczeniu przesłanym do organizatora czytamy: „(…) wizualizacje wcześniej udostępniane przez organizatorów Miesiąca Fotografii nie dawały możliwości zapoznania się z realnym kształtem pracy Krzysztofa Powierży. (…) Dopiero kiedy praca została zamontowana w przestrzeni Cricoteki, ujawniła w całości swoją wymowę. Uważamy, że to dzieło może zostać odebrane jako manifestacja polityczna, na którą (…) nie może być miejsca w Cricotece, przekonanej o potrzebie dążenia do neutralności światopoglądowej”.

Kompromis wypracowany w toku wielogodzinnej dyskusji z udziałem wszystkich zainteresowanych stron polegać miał na przeniesieniu instalacji Krzysztofa Powierży do innej przestrzeni ekspozycyjnej, poza murami Cricoteki, ale nadal jako część wystawy. Rozwiązanie to nie spotkało się ze zrozumieniem części artystów i artystek, z których przynajmniej dwoje zapowiedziało jej bojkot.
.
Próba wypracowania kompromisu podyktowana była troską o dobro uczestniczek i uczestników projektu, a także stanowiła wyraz szacunku dla ciężkiej wielomiesięcznej pracy kuratorki wystawy i całego zespołu produkcyjnego oraz dla publiczności. Nie zmienia to jednak faktu, że wolność wypowiedzi artystycznej jest dla nas wartością nadrzędną i jakiekolwiek jej ograniczanie powinno się spotkać z jednoznacznie negatywną oceną.
.
Wobec powyższego, wspólnie z kuratorką i przy akceptacji artystów i artystek, podjęliśmy decyzję o nieotwieraniu wystawy Powaga sytuacji w zaplanowanym kształcie, tzn. nie będzie ona dostępna dla zwiedzających. Projekt zostanie zaprezentowany w późniejszym terminie, prawdopodobnie w formie publikacji lub w przestrzeni wirtualnej.

Cała sytuacja jest dla nas niezwykle przykra, ale chcemy, żeby była pouczająca dla całego środowiska artystycznego i instytucjonalnego w Polsce. Usunięcie pracy z przestrzeni galerii można odczytywać zarówno jako akt autocenzury prewencyjnej, jak i wyraz troski o przyszłość i dobro instytucji. Nasz sprzeciw budzi przede wszystkim fakt, że rzeczywistość polityczna zmusza kogokolwiek – instytucję, organizację, artystę czy kuratora – do stawania przed tego typu dramatycznymi wyborami.

Jednocześnie z wielkim niepokojem obserwujemy postępującą polaryzację, która nie omija niestety środowisk twórczych. W naszej ocenie jedynym remedium jest otwarta dyskusja.

Idea Miesiąca Fotografii w Krakowie opiera się na współpracy, szacunku, otwartości i dialogu. Chcemy kontynuować rozmowy, zarówno z zespołem Cricoteki, artystkami i artystami, jak i całym środowiskiem twórczym w Polsce. Niech inauguracja festiwalu będzie okazją do rozpoczęcia publicznej dyskusji o sytuacji, w jakiej się wszyscy znajdujemy.

Wydarzenia weekendu otwarcia – panele tematyczne i prezentacje – odbędą się zgodnie z planem w gościnnych murach Cricoteki i będą okazją do spokojnej, merytorycznej, pozbawionej złych emocji i nakierowanej na szukanie rozwiązań dyskusji.
.
Joanna Gorlach i Tomasz Gutkowski
Fundacja Sztuk Wizualnych
Udostępnij ten artykuł
Skip to content