Wystawa centralna | Miesiąc Fotografii 2024
Zespół kuratorski: Amy Muhoro, Malaika Nabilla, Witek Orski
28.06-1.09.2024
Galeria Pałacu Potockich, Rynek Główny 20
Godziny otwarcia: śr.-pt. 16.00-19.00, sob.-niedz. 12.00-18.00 (16.08 nieczynne)
Wejście: Rynek Główny 20 / ul. Bracka 2
Mbali Dhlamini, Carlos Idun, Melannie Issaka, Kiboko Kamau, Solomon Kyalo, William Malawi, Sackitey Tesa Mate-Kodjo, Matthew Matete, Kibe Nduni, Neema Ngelime, Shawn Newson, Margaret Ngigi, Maganga Mwagogo, James Muriuki, Koffi Seble, Shitanda, Stephen Tayo, Ayomide Tejuoso (Plantation)
Afrykę Subsaharyjską znamy głównie ze fotografii wykonanych przez ludzi odwiedzających ten kontynent. Przybyszy z zewnątrz, dla których aparat fotograficzny był nieodłącznym towarzyszem wypraw kolonialnych, wycieczek turystycznych i misji humanitarnych. W ten sposób przez dekady kształtowały się dwa sprzeczne sposoby ukazywania tego regionu. Prezentowano go jako egzotyczną, przyrodniczo-etnograficzną sielankową krainę spod znaku safari, w której „dzikość” i „prymitywne piękno” charakteryzują w równym stopniu wszystkie istoty żywe – od antylop po ludzi. Ukazywano ten region także krańcowo inaczej, w stylu interwencyjnej dokumentacji straszliwego jądra ciemności, miejsca wszechobecnych nędzy, głodu, chorób, ludobójstwa i nieuniknionej śmierci, gdzie jedynym promykiem nadziei są przybysze z globalnej Północy niosący pomoc humanitarną. „Biali zbawcy”, których zdjęcia, filmy i bożonarodzeniowe piosenki charytatywne miałyby cudem uchronić mieszkańców Afryki przed przypisywaną im niesamodzielnością. Pomimo ewidentnej sprzeczności te dwie stereotypowe perspektywy sporo łączy. Obie opierają się na egzotyzacji, czyli paternalistycznym spojrzeniu z zewnątrz na to, co „obce”, „inne” i „gorsze”, oraz generalizacji, to jest wytworzeniu ujednoliconego fałszywego wyobrażenia na temat ogromnego i bardzo różnorodnego kontynentu.
Wystawa Afrotopie ma przełamać te stereotypy. Pokazać współczesną fotografię z Afryki Wschodniej i Zachodniej tworzoną przez artystki i artystów zamieszkujących te regiony. Ma być wolnym od egzotyzacji spojrzeniem z wnętrza. Ma prezentować sztukę, która dla współczesnych twórców stanowi narzędzie do autorefleksji o własnych, krajach, kulturach, osobistych doświadczeniach i mikrospołecznościach. Afrotopie nie są wystawą „fotografii afrykańskiej”, ponieważ taki uogólniony konstrukt nie istnieje (byłaby to równie pusta generalizacja jak „wstawa fotografii europejskiej”). Afryka nie jest państwem. Afrotopie to projekt, który za pośrednictwem twórczości wybranych artystek i artystów pochodzących z kilkunastu kultur Afryki Wschodniej i Zachodniej, z tej wciąż mało znanej w Europie perspektywy, opowiada o kwestiach uniwersalnych: o wciąż ewoluującej wrażliwości wizualnej, o stosunku do własnych zwyczajów i praktyk kulturowych, o trudach kształtowania tożsamości genderowej i seksualnej w tradycyjnych społeczeństwach, o paradoksach współczesnego kapitalizmu, o relacjach z naturą w obliczu katastrofy klimatycznej, o poczuciu melancholii w czasach globalnej niepewności i chaosu. Zespół kuratorski – Amy Muhoro (Kenia/Polska), Malaika Nabilla (Togo) i Witek Orski (Polska) – tytułem wystawy nawiązuje do pojęcia afrotopii zaproponowanego przez senegalskiego filozofa Felwina Sarra, by podążając za tym autorem, zostawić za sobą przeszłość i skierować naszą uwagę na rozważania o możliwych scenariuszach przyszłości. A te bez wątpienia w znacznej mierze zostaną napisane właśnie w Afryce.
Wystawie Afrotopie towarzyszyć będą liczne spotkania, debaty i program filmowy, których celem będzie pogłębienie poruszanych na wystawie zagadnień, edukacja i stworzenie przestrzeni do wymiany kulturowej oraz współpracy z diasporą afrykańską w Polsce.
Więcej informacji o Artystach i Projektach >>> link
fot. Carlos Idun
AFROTOPIE. Wschód – Zachód, Zachód – Wschód.
Tekst: Malaika Nabila
Sztuka zawsze stanowiła potężne narzędzie krytyki społecznej, ekspresji kulturowej i osobistej transformacji. Od wieków zaś stosunki między Afryką a Zachodem są uwikłane w skomplikowaną sieć relacji władzy, wymian kulturowych i historycznego dziedzictwa.
Wystawa Afrotopie to dynamiczny przegląd prac współczesnych artystek i artystów z Afryki oraz wschodnioafrykańskiej, zachodnioafrykańskiej i europejskiej diaspory. W kontekście Afrotopii sztuka odgrywa niezwykle istotną rolę w przełamywaniu stereotypów i tworzeniu innych narracji, inspiruje też do odkrywania nowych możliwości.
Głównymi obszarami tematycznymi wyłaniającymi się z dyskusji w środowiskach artystycznych są zwrot mienia i reprezentacja. Podczas gdy pierwszy z nich jest istotnym krokiem w kierunku przepracowania historycznych niesprawiedliwości, nie jest jednak celem samym w sobie. Ostatecznym celem jest wyjście poza paradygmat wiktymizacji i zależności oraz zbudowanie między Afryką z Zachodem relacji opartych na równości i wzajemnym zrozumieniu.
Wystawa Afrotopie bynajmniej nie jest wizją utopijną. Jest ona raczej wezwaniem do działania, zaproszeniem do wyobrażenia sobie lepszej przyszłości dla Afryki i świata w ogóle oraz do aktywnego zaangażowania w pracę na rzecz tej idei. Dzięki artystkom i artystom mamy możliwość wglądu w tę przyszłość – przyszłość, w której Afryka nie jest definiowana przez pryzmat trudności, z którymi się borykała w przeszłości, lecz przez jej nieograniczony potencjał.
Zapraszamy Państwa do wyruszenia w podróż ku redefinicjom i nowym wyobrażeniom. Zachęcamy do przyjrzenia się skłaniającym do refleksji pracom utalentowanych artystek i artystów oraz przyłączenia się do trwającej już debaty, jak uczynić świat sprawiedliwszym i bardziej równościowym. Razem jesteśmy w stanie stworzyć Afrotopię zakorzenioną w bogatym dziedzictwie Afryki przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwości, jakie daje wspólna przyszłość.
fot. Shitanda
Wystawie „AFROTOPIE. Wschód – Zachód, Zachód – Wschód.” towarzyszyć będą liczne warsztaty, spotkania, debaty i program filmowy, których celem jest pogłębienie poruszanych na wystawach zagadnień, edukacja oraz stworzenie przestrzeni do wymiany myśli i światopoglądów oraz współpracy z diasporą afrykańską w Polsce.
Lista wydarzeń towarzyszących podana zostanie wkrótce.